حجاب و عفاف_ قسمت هفتم تا نهم
حجاب و عفاف
قسمت 7⃣
از فضائل اخلاقی مورد تأکید اسلام ، «عفاف» است که در اصطلاح به نیروی درونی تعدیل کننده شهوات و غرایز انسان اطلاق می‌شود.توجه بسیار آیات و روایات نشان از اهمیت بی‌حد و حصر این مسأله در اسلام دارد؛ چرا که بدون آن انسان در مسیر اعتدال قرار نگرفته و به سعادت حقیقی خود نائل نخواهد شد گویش صحیح عفاف ، به فتح عین است و نباید آنرا مترادف حجاب دانست ، بلکه عفاف از ابعاد وسیعی برخوردار است که حجاب یکی از مصادیق آن می‌باشد و استعمال عفاف در معنای حجاب از قبیل استعمال لفظ کل در جزء آن است. همچنین عفاف ، صفت مشترک میان نوع انسان است لذا اختصاص به زمان و مکان خاصی ندارد و میان مرد و زن مشترک است . ابعاد عفاف نیز جنبه‌های مختلف زندگی بشر را در بر گرفته و انسان هم در کردار ، هم در گفتار و هم در افکار ، دعوت به رعایت عفاف و خویشتن‌داری شده است. اهمیت این امر موجب گردیده که قسمت عظیمی از دستورات اخلاقی اسلام بدان اختصاص داشته باشد .
بنابراین ، حجاب و پوشش زن نیز به منزله یک حاجب و مانع در مقابل افراد نامحرم است که قصد نفوذ و تصرف در حریم ناموس دیگران را دارند. همین مفهوم منع و امتناع در ریشه لغوی عفت نیز وجود دارد . بنابراین دو واژه «حجاب» و «عفت» در اصل معنای منع و امتناع مشترک‌اند. تفاوتی که بین منع و بازداری حجاب و عفت است ، تفاوت بین ظاهر و باطن است ؛ یعنی منع و بازداری در حجاب مربوط به ظاهر است ، ولی منع و بازداری در عفت ، مربوط به باطن و درون است ؛ چون عفت یک حالت درونی است ، ولی با توجه به اینکه تأثیر ظاهر بر باطن و تأثیر باطن بر ظاهر ، یکی از ویژگی‌های عمومی انسان است ؛ بنابراین بین حجاب و پوشش ظاهری و عفت و بازداری باطنی انسان ، تأثیر و تأثر متقابل است؛ بدین ترتیب که هر چه حجاب و پوشش ظاهری بیشتر و بهتر باشد ، این نوع حجاب در تقویت و پرورش روحیه باطنی و درونی عفت ، تأثیر بیشتری دارد ؛ و بالعکس هر چه عفت درونی و باطنی بیشتر باشد باعث حجاب و پوشش ظاهری بیشتر و بهتر در مواجهه با نامحرم می‌گردد .
حجاب و عفاف
قسمت 8⃣
قرآن مجید به شکل ظریفی به این تأثیر و تأثر اشاره فرموده است. نخست به زنان سالمند اجازه می‌دهد که بدون قصد تبرج و خودنمایی ، لباس های رویی خود ، مثل چادر را در مقابل نامحرم بردارند ، ولی در نهایت می‌گوید : اگر عفت بورزند ، یعنی حتی لباس‌هایی مثل چادر را نیز برندارند بهتر است.
علاوه بر رابطه قبل ، بین پوشش ظاهری و عفت باطنی ، رابطه علامت و صاحب علامت نیز هست. به این معنا که مقدار حجاب ظاهری ، نشانه‌ای از مرحله خاصی از عفت باطنی صاحب حجاب است . البته این مطلب به این معنا نیست که هر زنی که حجاب و پوشش ظاهری داشت ، لزوما از همه مراتب عفت و پاکدامنی نیز برخوردار است.
تاریخچه و تحلیل
بنابر گواهی متون تاریخی ، در اکثر قریب به اتفاق ملت‌ها و آیین‌های جهان ، حجاب در بین زنان معمول بوده است ؛ هر چند در طول تاریخ فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده و گاهی با اعمال سلیقه حاکمان ، تشدید یا تخفیف یافته است ، ولی هیچگاه بطور کامل از بین نرفته است . مورخان به ندرت از اقوام بدوی که زنانشان دارای پوشش مناسب نبوده و یا به صورت برهنه در اجتماع ظاهر می‌شدند ، یاد می‌کنند .
دانشمندان ، تاریخ حجاب و پوشش زن را به دوران ما قبل تاریخ و عصر حجر نسبت می‌دهند. کتاب «زن در آیینه تاریخ » پس از طرح مفصل علل و عوامل تاریخی حجاب ، می‌نویسد :
با توجه به علل ذکر شده و بررسی آثار و نقوش بدست آمده ، پیدایش حجاب به دوران پیش از مذاهب مربوط می‌شود ؛ و به این دلایل عقیده عده‌ای که می‌گویند « مذهب» موجد حجاب می‌باشد ، صحت ندارد ، ولی باید پذیرفت که در دگرگونی و تکمیل آن بسیار موثر بوده است.
حجاب و عفاف
قسمت 9⃣
حجاب و پوشش قبل از اسلام ، در میان برخی ملت‌ها _ از جمله ایران باستان و قوم یهود و شاید در هند _ مطرح و از آنچه که در قانون اسلام آمده سخت‌تر بوده است . این دستور در دین اسلام ، حدود سالهای چهارم و پنجم تشریع گردیده است . باید توجه داشت که هر چند سال نزول آیات حجاب و پوشش ، در کتب تفسیر و تاریخ ثبت نشده است ؛ ولی با توجه به اینکه از یک سو این آیات در سوره‌های احزاب و نور آمده و سوره احزاب از نظر ترتیب نزول پیش از سوره نور و بعد از سوره آل‌عمران قرار دارد و از سوی دیگر طبق نقل تفسیر نمونه سوره آل‌عمران در بین سالهای دوم و سوم نازل گردیده است ، می‌توان به خوبی حدس زد که سوره احزاب در سالهای چهارم و پنجم نازل گردیده است . بنابراین آیه حجاب در این سال‌ها تشریع گردیده است.
حجاب حکم الهی و از احکام ضروری اسلام به شمار می‌آید و شیعه و سنی بر آن ، اتفاق نظر دارند . خداوند متعال در این باره سه آیه نور (۲۴) ، آیه (۳۱) و احزاب (۳۳) ، آیه (۵۹) و (۳۳) . در شهر مدینه ، نازل کرده و در دو مورد آن به مسأله پوشش بانوان اشاره کرده است . علاوه بر این ، احادیث بسیاری درباره اهمیت و چگونگی حجاب نقل شده است .
امیرالمومنین علی ع می‌فرماید :
پوشیدگی زن به حالش بهتر است و زیبایی اش را پایدارتر می‌سازد .
ولی از آنجا که انسان یک موجود اجتماعی است و جامعه بزرگی که در آن زندگی می‌کند از یک نظر همچون خانه اوست ، اسلام با هر کاری که جو جامعه را مسموم کند شدیداً مبارزه کرده است . بر همین مبنا حکومت اسلامی موظف است جلوی منکرات و بی‌حجابی را بگیرد ، این به معنای تحمیل به حجاب نیست ، بلکه نوعی واکسینه کردن جامعه در مقابل بیماری‌های روانی و معنوی است و این همان امر به معروف و نهی از منکر و نظارت ملی است که حاکمان اسلامی باید آنرا اجرا و برای سلامت روانی جامعه اسلامی بستر سازی نموده و موانع رشد فضائل انسانی را از بین ببرند. بنابراین حجاب از این منظر حکم حکومتی نیز به شمار می‌آید .
ادامه دارد ... .
#_معاونت_فرهنگی پایگاه مقاومت بسیج شهید باهنر دانشگاه سمنان
نظر دهید